Siêu âm thai là phương pháp ghi lại hình ảnh thai nhi và các cơ quan trong vùng chậu của người phụ nữ trong suốt thai kỳ. Máy siêu âm phát ra những sóng âm có tần số cao, khi đến những cấu trúc của cơ thể sẽ cho những sóng dội lại tạo ra hình ảnh trên máy.

Xét nghiệm này được thực hiện như thế nào?

Bạn sẽ được yêu cầu nằm ngửa trên giường. Bác sĩ sẽ bôi trên vùng da cần siêu âm một chất gel giúp cho sóng âm truyền đi được dễ dàng hơn. Khi đó đầu dò siêu âm được di chuyển trên thành bụng và vùng chậu. Đây là kỹ thuật siêu âm bụng theo qui ước.

Cần phải chuẩn bị gì khi làm siêu âm?

Bạn cần phải uống 2-3 ly nước trước khi siêu âm khoảng 1 giờ, giúp cho bàng quang đầy nước tiểu. Bạn không được đi tiểu trước khi siêu âm.

Siêu âm có gây đau không?

Một số người cảm thấy khó chịu khi bác sĩ ấn đầu dò siêu âm trên bàng quang đầy nước tiểu. Chất gel thoa lên thành bụng có thể cảm thấy lạnh và ướt. Bạn hoàn toàn không cảm thấy gì khi sóng siêu âm phát ra từ đầu dò.

Khi nào thì làm siêu âm?

Không có qui định nào rõ ràng là khi nào và số lần phải siêu âm trong suốt thai kỳ. Nhiều bác sĩ sẽ chỉ định siêu âm khi có nghi ngờ bất thường trên lâm sàng. Trong khi đó, một số bác sĩ khác có chủ trương siêu âm với tính chất tầm soát. Bạn có thể đến bác sĩ khám để xác định kế hoạch thích hợp nhất cho bạn.

Siêu âm được thực hiện trong 3 tháng đầu của thai kỳ nhằm :

- Xác định thai kỳ bình thường trong tử cung.

- Đánh giá tuổi thai

- Loại trừ những bất thường như thai ngoài tử cung hay khả năng sảy thai.

- Đánh giá hoạt động của tim thai

- Xác định đa thai

- Đánh giá những bất thường của nha thai, tử cung, và các cấu trúc khác của vùng chậu (buồng trứng).

Siêu âm cũng được thực hiện trong tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba của thai kỳ nhằm :

- Đánh giá tuổi thai, sự phát triển của thai và giới tính thai nhi.

- Đánh giá các dị tật bẩm sinh của thai nhi

- Loại trừ tình trạng đa thai.

- Đánh giá tình trạng nhau thai, nước ối và các cấu trúc vùng chậu.

Hiện nay có một số trung tâm siêu âm thai vào khoảng 13-14 tuần để truy tầm khả năng mắc hội chứng Down (một kiểu khiếm khuyết nhiễm sắc thể, là nguyên nhân gây ra chậm phát triển tâm thần) hay những phát triển về tâm thần bất thường khác của thai.

Số lần siêu âm thai thay đổi tùy theo có những bất thường trên siêu âm hay xét nghiệm máu trước đó hay không, mà bác sĩ mới quyết định cho làm bổ sung thêm.

Những nguy cơ khi siêu âm thai

Không có bằng chứng về ảnh hưởng của siêu âm trên bệnh nhân, và trên thai nhi. Siêu âm không gây ra nhiễm tia xạ.

Những điều cần lưu ý

Siêu âm qua ngã âm đạo được thực hiện bằng cách đưa đầu dò siêu âm vào âm đạo của bệnh nhân.Bạn hãy đến cơ quan y tế hỏi xem kỹ thuật này có phù hợp với bạn hay không.

Các giá trị bình thường

Thai nhi và các cấu trúc vùng chậu bình thường và phù hợp theo tuổi thai.

Những kết quả bất thường

Kết quả siêu âm bất thường có thể gặp trong một số bệnh lý sau:

- Thai ngoài tử cung

- Đa thai

- Thai chết lưu

- Bất thường về ngôi thai

- Dị tật bẩm sinh

- Các vấn đề về nước ối như thiểu ối, đa ối.

- Bất thường của nhau thai, như là nhau tiền đạo và nhau bị bong ra.

- Chậm phát triển trong tử cung

- Các khối u trong thời kỳ mang thai, gồm bệnh lý lá phôi, thai trứng.

- Những bất thường khác của tử cung, buồng trứng và cấu trúc trong vùng chậu

Những dự đoán của siêu âm đối với thai nhi :

Siêu âm vào tuần 11 -12, đây cũng là thời điểm duy nhất có thể đo khoảng sáng sau gáy nhằm dự đoán một số bất thường về nhiễm sắc thể nguy hiểm như: bệnh down, dị dạng tìm chi, thoái vị cơ hoành. Những trường hợp để đến từ 21-24 tuần siêu âm phát hiện hầu hết các bất thường về hình thái thai nhi như sứt môi, hở hàm ếch, dị dạng ở các cơ quan nội tạng. Tuần 30-32 giúp phát hiện một số vấn đề hình thái xảy ra muộn như bất thường ở động mạch, tim và một vùng cấu trúc của não, ở tuần này phát hiện muộn thì việc xử lý gây ảnh hưởng đến sức khoẻ của người mẹ, gây khó khăn cho bác sĩ và có những trường hợp không kịp xử lý phải để gần đến ngày sinh

Về việc xét nghiệm tiền thai sinh thiết bánh nhau, sinh thiết nước ối là hai xét nghiệm có thể dùng để chẩn đoán hội chứng Down trong thai kỳ. Tuy nhiên, các xét nghiệm này có thể gây ra xẩy thai. Vì vậy, xét nghiệm chỉ được chỉ định trong các trường hợp có nguy cơ cao gây ra hội chứng Down cho thai nhi.

Ngoài ra còn một xét nghiệm khác gọi là Triple Screening Test, đây là một xét nghiệm máu đo nồng độ các chất có liên quan đến dị tật thai nhi. Xét nghiệm được thực hiện khi thai nhi được 15 đến 18 tuần tuổi. Xét nghiệm này không xác định được thai nhi có bị Down hay không, giá trị của xét nghiệm chỉ ra nguy cơ bị Down nhiều hay ít mà thôi. Xét nghiệm dương tính có nghĩa là nguy cơ thai bị hội chứng Down rất cao. Trên thực tế cho thấy hầu hết các bà mẹ có xét nghiệm này dương tính đều có hội chứng Down ở thai nhi. Bạn nên tham khảo ý kiến của các bác sĩ sản khoa về việc làm xét nghiệm này.

Bạn bị chảy nước mũi và ngạt mũi từ khi mang thai có thể là do chứng viêm mũi dị ứng. Bạn nên đi khám để được bác sĩ thăm khám trực tiếp và tư vấn cụ thể cho từng trường hợp sau khi đã có những chẩn đoán cụ thể.